У Арганізацыі па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе (АБСЕ) прадставілі даклад Маскоўскага механізму для ацэнкі выканання правоў чалавека ў Беларусі. Сярод іншага дакумент заклікае беларускія ўлады вызваліць палітвязняў, увесці мараторый на смяротнае пакаранне, спыніць пераслед незалежных СМІ і адвакатаў. Пастаяннае прадстаўніцтва Беларусі пры АБСЕ ўбачыла ў ім «прапагандысцкую акцыю па шальмаванні непажаданай дзяржавы».
У сакавіку 38 краін — чальцоў АБСЕ запусцілі Маскоўскі механізм для ацэнкі выканання правоў чалавека ў Беларусі.
А сёння, 11 траўня, у пастаянным савеце арганізацыі быў прадстаўлены даклад «Пра сур’ёзную пагрозу чалавечаму вымярэнню АБСЕ ў Беларусі з 5 лістапада 2020 года», яго аўтар — прафесар Эрве Асэнсіа.
Дакладчык адзначыў, што не атрымаў дапамогі ад беларускага ўрада, нягледзячы на просьбу пра супрацоўніцтва. У працы яму давялося абапірацца на дакументы, якія знаходзяцца ў вольным доступе або атрыманыя «з надзейных крыніц», а таксама на ранейшыя даклады міжнародных арганізацый і інтэрв'ю.
Прафесар пацвердзіў, што пасля выбараў 2020 года ў Беларусі праводзяцца рэпрэсіі супраць народа, у тым ліку супраць нязгодных з вайной ва Украіне, і знішчаецца грамадзянская супольнасць.
Сярод яго рэкамендацый, накіраваных беларускім уладам:
- вызваліць палітычных зняволеных;
- увесці мараторый на смяротнае пакаранне;
- змякчыць нацыянальнае заканадаўства;
- спыніць пераслед адвакатаў, незалежных СМІ і арганізацый;
- аднавіць супрацоўніцтва з міжнароднымі арганізацыямі;
- забяспечыць выкананне артыкула 18(2) Канстытуцыі, згодна з якім Беларусь выключае акты ваеннай агрэсіі супраць іншых дзяржаваў са сваёй тэрыторыі.
МЗС Беларусі: «Каэфіцыент карыснага дзеяння такой прапаганды роўны нулю»
Пастаяннае прадстаўніцтва Беларусі пры АБСЕ чакана раскрытыкавала як саму справаздачу «так званага дакладчыка», так і ініцыятыву запуску Маскоўскага механізму ў цэлым. Іх назвалі «палітычна матываванымі, перадузятымі і юрыдычна нікчэмнымі».
«Размаўляючы з Беларуссю напышлівай мовай разбуральных санкцый, ізаляцыі і ціску, бяздумна адмаўляючыся ад адказнага дыпламатычнага пошуку кампрамісу, калектыўны палітычны Захад уласнаручна пазбавіў сябе магчымасці быць пачутым беларускімі ўладамі», — заявіў беларускі бок.
У праўладнай дэлегацыі паскардзіліся на «прапагандысцкую акцыю па шальмаванні непажаданай дзяржавы» і заявілі, што адзіным яе вынікам будзе «толькі яшчэ большае адчужэнне бакоў і падрыў магчымасці хуткага аднаўлення міждзяржаўнага дыялогу».
«Каэфіцыент карыснага дзеяння такой прапаганды роўны нулю», — дадалі ў пастаянным прадстаўніцтве.
Маскоўскі механізм
Маскоўскі механізм АБСЕ выкарыстоўваецца для маніторынгу выканання абавязанняў, узятых на сябе дзяржавамі — удзельніцамі арганізацыі ў галіне правоў чалавека і дэмакратыі. Гэты інструмент дае дадатковую магчымасць дзяржавам — удзельніцам АБСЕ фарміраваць з ліку незалежных экспертаў спецыяльныя місіі для садзейнічання ў вырашэнні канкрэтных праблем на іх уласнай тэрыторыі або на тэрыторыі іншай дзяржавы — удзельніцы АБСЕ.
Да гэтага механізм запускаўся ў дачыненні да Беларусі ўжо двойчы — у верасні 2020 года і ў 2010 годзе.
У лютым 2023 года лідарка дэмсіл Святлана Ціханоўская выступіла перад пасламі АБСЕ і заклікала іх трэці раз перазапусціць Маскоўскі механізм па Беларусі на тэму гуманітарнай катастрофы, масавых парушэнняў правоў чалавека і суўдзелу рэжыму ў вайне.
У сакавіку адпаведную заяву падпісалі 38 краін.